Nhiều ông cha bà mẹ than thở, sao con nó muốn gì họ cũng đáp ứng, mà con cái của họ dở vẫn hoàn dở, ngu vẫn hoàn ngu. Họ bắt ngồi học, dạy đủ thứ, chở đi gặp mọi thầy giỏi, rồi mua sách, mua điện thoại, mua phần mềm tốt, cho luyện thi vô trường chuyên hàng đầu, rồi ĐH hàng đầu, cứ nghe ở đâu có cái gì hay là xách giỏ tới học….nhưng học xong, thì chỉ là đứa thường thường bậc trung, không xuất sắc, không thể làm nên thành tựu gì lớn lao để 100 năm, 1000 năm người ta còn nhớ đến. Học nhiều quá nhiều thời gian, kiến thức mà quá ít người có đóng góp cho nhân loại, cho xã hội? Vì sao và vì sao?
1. Xét về sâu xa, bản chất của giáo dục & đào tạo là tự giáo dục, tự đào tạo. Dù bạn có thầy giỏi, có sách quý, có bạn chăm chỉ học cùng thì kết quả của giáo dục vẫn là do quá trình tự chuyển hóa. Ví như bạn có thể dẫn con ngựa ra chỗ có nước, còn việc ngựa uống nước hay không lại là chuyện của con ngựa.
2. Nhiệm vụ hàng đầu của các nhà giáo dục là dạy kỹ năng tự học, tự nghiên cứu, điều mà ở Việt Nam rất yếu. TỰ HỌC PHẢI LÀ KỸ NĂNG đứng đầu trong mọi kỹ năng. Qua thực tế công việc, tôi nhận ra nhiều người đến 50 tuổi vẫn không hiểu tự học là gì, tự học phải như thế nào. Tự học giống như ăn BUFFET với hơn 1000 món. Ăn gì là quyền ở mình. Không ăn là quyền ở mình. Đừng ngong đợi ai đem món đến. Bạn đừng xơi món chua cay nếu đang đau dạ dày, đừng ăn nhiều hải sản nếu bị rối loạn tiêu hóa. Nghĩa là bạn phải chọn thứ nào hợp với mình.
3. Tự học rất xa lạ với dân Việt Nam và châu Á nói chung bởi ta đa phần quen với đọc chép, học thuộc theo yêu cầu của sách và giáo viên. Học sinh giỏi ở các nước này nghĩa là thuộc bài mẫu, đáp ứng tiêu chí của đáp án. Trong khi có những câu hỏi rất đơn giản nhưng phản ứng của học sinh, sinh viên (và cả người lớn) lại chậm chạp, lủng củng, rối ren. Thuyết trình kém, diễn đạt viết và nói yếu là do thiếu tự học. Khi giải thích thành công của người khác, họ cho là người ta “có điều kiện”. Điều kiện bên ngoài, nếu có, chỉ 1% mà thôi mà có khi không tới.
4. Những doanh nhân lớn, những nhà bác học, những nghệ sỹ thiên tài đều…DUY NHẤT 1 ĐIỂM CHUNG LÀ TỰ HỌC. Họ không trông chờ vào ai cả. Không máy móc và không chỉ làm đúng yêu cầu hay vì điểm số. Họ học để hiểu và làm. Làm mới quan trọng chứ học xong mà không làm, thì có ý nghĩa gì? Rất nhiều người học giỏi nhưng không làm được, lý do là chỉ là sự bắt chước như con vẹt, không có năng lực TỰ HỌC nên không hiểu vì học chỉ là mô hình nhỏ, đời thì thiên vạn hình thái khác nhau.
5. Học ngoại ngữ hay ra đời làm việc, thành công hay thất bại chủ yếu phụ thuộc vào năng lực tự học. Người ta thường ỷ lại quá nhiều vào phương pháp, sách và thầy, vốn, tài chính, quan hệ. Chắc chắn 1 người sẽ thất bại nếu không có năng lực tự học.
6. Có tự học thì sẽ có TÍNH CHỦ ĐỘNG. Ai có được năng lực TỰ HỌC, và có TÍNH CHỦ ĐỘNG thì sẽ leo lên đỉnh cao của nghề nghiệp họ lựa chọn. 100% chắc chắn như vậy.
